زمینه و هدف: اعتیاد به مواد مخدر، دارای ابعاد مختلف بوده و منجر به تخریب بالینی مشخص و یا ناراحتی می‌شود و با فرایندهای زیستی و شخصیتی نظیر سرشت و منش ارتباط دارد.
مواد و روش کار: در این پژوهش همبستگی به رابطه ویژگی های سرشتی و منشی و شدت اعتیاد پرداخته شد. از بین کلیه افراد مصرف کننده مواد مخدر در شهر قوچان (زندانی و غیر زندانی) به صورت تصادفی، ۲۳۵ نفر زندانی و ۵۰ نفر غیر زندانی انتخاب شدند. شرکت کنندگان به مقیاس شدت اعتیاد (ASI) و پرسشنامه سرشت و منش (TCI-۱۲۵) پاسخ دادند.
یافته ها: ویژگی های سرشتی و منشی افراد معتاد زندانی و غیر زندانی در کلیه خرده آزمون های سرشت و منش و همچنین در شدت اعتیاد با هم تفاوت معنی داری دارند (۰۱/۰P<). نتایج تحلیل رگرسیون به شیوه ورود نشان داد که F مشاهده شده معنی دار (۰۱/۰P<) و ۳/۴۸ درصد واریانس مربوط به شدت اعتیاد توسط سرشت و منش تبیین می شود که سهم ویژگی های سرشتی، ۷/۳۶ درصد و سهم ویژگی های منشی برای پیش بینی متغیر شدت اعتیاد، ۹/۱۰ درصد (۰۰۱/۰P<) است. در بین خرده آزمون های سرشتی، به ترتیب نوجویی، به تنهایی ۲/۱۵ درصد و وابستگی به پاداش ۱/۱۲ درصد تغییرات مربوط به شدت اعتیاد را تبیین می نماید. در بین متغیرهای منشی نیز فقط خودفراروی توانسته است ۸/۹ درصد تغییرات شدت اعتیاد را پیش بینی نماید (۰۰۱/۰P<).
نتیجه گیری: توجه به ویژگی های شخصیتی و شدت اعتیاد، می تواند در مداخلات درمانی، کاهش آسیب و ولع مصرف مواد، مؤثر واقع گردد.
