چکیده زمینه و هدف: شیوع فراوان همبودی اختلال افسردگی و سوءمصرف مواد به خوبی مستند شده است. درمان فراشناختی که به منظور تاثیرگذاری بر سندرم شناختی-توجه‌ای و فرایندهای فراشناختی و دانش برانگیزاننده‌ی این سندرم و عمل کردن بر زیر سیستم‌های شناختی و فراشناختی طراحی شده است. هدف پژوهش حاضر، معرفی و بررسی اثربخشی درمان فراشناختی درکاهش علایم افسردگی معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون (MMT) است. مواد و روش کار: این پژوهش‌کارآزمایی، با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه‌گواه اجرا شد. در این مطالعه تجربی تعداد ۷۵ نفر از معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون مراجعه‌کننده به‌کلینیک‌های ترک اعتیاد شهرمشهد، به تعداد ۲۴ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۲نفر) و گواه (۱۲ نفر) جایگزین شدند. پس از اجرای پیش‌آزمون‌که با استفاده از پرسشنامه فرم کوتاه افسردگی بک (۱۳ (BDI-به عمل آمد،گروه آزمایش طی ۶ جلسه هفتگی، تحت درمان فراشناختی قرار گرفت. درحالیکه‌‌گروه‌‌گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های‌آزمون از نرم افزار۱۶ SPSS-و از روش آماری‌تحلیل‌کوواریانس یک متغیره (ANCOVA) استفاده‌گردید و سطح معناداری برای تایید فرضیه پژوهش۰۵/۰ P< در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان فراشناختی در کاهش علایم افسردگی در مرحله پس آزمون در معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون گروه مداخله تاثیر معناداری دارد (۰۰۱/۰=P , ۸/۱۸۴=F) نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که درمان فراشناختی می‌تواند یک درمان کوتاه و موثر باشد. بدین ترتیب که افکار و احساسات بدون قضاوت و ارزیابی و با کمک تصویر سازی ذهنی انجام می‌گیرد؛ علاوه برآن ما را با مفهوم ذهن‌آگاهی رفتارهای سوء مصرف مشکل‌زا و افزایش آگاهی ما به نقش خاص فراشناخت و ذهن‌آگاهی در زنجیره رفتارهای سوءمصرف و اختلالات هیجانی منطبق می‌کند.
