مجله دانشگاه علوم پزشکی

چکیده زمینه و هدف: هدف از این مطالعه در ابتدا ترجمه فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران کلیوی بود و در ادامه پایایی و روایی ابزار مذکور مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌کار: پرسشنامه مذکور به فارسی ترجمه، و سپس ترجمه برگردان شد و برای تعیین حساسیت‌های فرهنگی مورد آزمایش پایلوت قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه با روش آزمون باز آزمون، ۲۰ نفر از ۲۱۲ بیمار شرکت کننده در مطالعه به طور تصادفی در یک فاصله ده روزه پرسشنامه را تکمیل کردند. همسانی درونی پرسشنامه توسط ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. اعتبار پرسشنامه با مقایسه میانگین کیفیت زندگی میان زیر گروه‌های بیماران مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای ارزیابی ساختار عاملی پرسشنامه از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته‌ها: تمام مقیاس‌های پرسشنامه ثبات خوبی را در فاصله ده روزه نشان دادند [کلیه ضرایب > ۷/۰]. همچنین این مقیاس‌ها از همسانی درونی بالایی برخوردار بودند به طوری که دامنه نمرات از ۷۳/۰ تا ۹۳/۰ بود. نتایج تحلیل عاملی برای ۱۱ مقیاس پرسشنامه اختصاصی KDQOL – SF نشان داد که پرسشنامه ساختار دو عاملی [رضایت بیمار و بار بیماری] دارد که این عوامل قادرند ۶۳ درصد از واریانس داده ها را توصیف نمایند. نتیجه‌گیری: فرم کوتاه پرسشنامه فارسی کیفیت زندگی بیماران کلیوی کیفیت زندگی بیماران کلیوی از قابلیت اعتماد و اعتبار بالایی برخوردار است و می‌تواند توسط پزشکان و پرستاران در آینده مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده زمینه و هدف: با توجه به کاربرد فراوان تست‌های تشخیصی در علوم پزشکی، شناخت صحیح مفاهیم مربوط به ارزیابی تست‌های تشخیصی از اهمیت وی‍ژه‌ای برخوردار است توانایی تست در تمایز افراد بیمار از سالم به وسیله شاخص‌های حساسیت، ویژگی،‌ ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد با وجود روش ساده محاسبه این شاخصها، معمولا آنها را به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌برند از این رو در این مقاله سعی می‌شود تا با روشی ساده با استفاده از تصاویر، این مفاهیم به سادگی به خواننده انتقال یابد. مواد و روش کار: با استفاده از برتری روش به خاطر سپاری از طریق تصویر از نمودارها برای فراگیری مفاهیم استفاده شده است. در ادامه با در نظرگرفتن سطوح مختلف شیوع به بررسی اثرات آن بر این شاخصها پرداخته‌ایم. یافته‌ها: دو شاخص حساسیت و وی‍ژگی مستقل از شیوع بیماری در جامعه عمل می‌کنند اما ارزش اخباری مثبت با افزایش شیوع بیماری افزایش یافته و ارزش اخباری منفی با کاهش شیوع بیماری افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: با وجود اهمیتی که دو شاخص حساسیت و ویژگی در ارزیابی دقت روشهای تشخیصی دارند برای سنجش اطمینان به نتیجه به دست آمده از روشهای تشخیصی مناسب نیستند از این رو از شاخصهای ارزش اخباری استفاده می‌شود که نمایانگر احتمال پسین بیماری پس از مشاهده نتیجه تست هستند باید توجه داشت که این شاخصها تحت تاثیر میزان شیوع بیماری در جامعه هستند و نباید نتایج ارزش اخباری را به جوامع با شیوع متفاوت از جامعه مورد مطالعه تعمیم داد.

چکیده زمینه و هدف: بی تحرکی در میان نوجوانان سرتاسر دنیا پدیده ای شایع است. هدف از این مطالعه بررسی قدرت پیشگویی کنندگی تئوری رفتار برنامه ریزی شده برای رفتار فعالیت جسمانی نوجوانان در یک بررسی طولی با ۴ هفته پیگیری می باشد. مواد و روش کار: این مطالعه یک بررسی کوهورت آینده نگر می باشد که نمونه های آن را ۶۲۳ دانش آموز دبیرستانی شهر قزوین تشکیل می دهند. این دانش آموزان از ۸ دبیرستان شهر قزوین بطور تصادفی انتخاب شدند. در مرحله اول پرسشنامه دموگرافیک همراه با سوالاتی مربوط به سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده شامل (نگرش، نرم انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده و قصد) و پرسشنامه بین المللی فعالیت بدنی در اختیار دانش آموزان جهت تکمیل قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه ها، از دانش آموزان خواسته شد تا یک ماه دیگر پرسشنامه بین المللی فعالیت بدنی را برای بار دوم تکمیل نمایند. داده ها توسط نرم افزارSAS۹,۲ با کمک آزمون رگرسیون سلسله مراتبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین سنی دانش آموزان ۶/۱۵ سال بود و تقریبا ًنیمی از آنها دختر بودند (۲/۵۱%). در مرحله اول، رفتار گذشته مسئول ۵۷ درصد از تغییرات واریانس فعالیت جسمانی در زمان ۲ بود. در مرحله دوم نگرش، نرم انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده ۷ درصد به میزان پیشگویی کنندگی تغییرات واریانس فعالیت جسمانی در زمان ۲ اضافه کردند. در مرحله آخر قصد رفتاری مسبب ۸/۱ درصد از تغییرات فعالیت جسمانی در زمان ۲ بود. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که تئوری رفتار برنامه ریزی شده می تواند بخش عمده فعالیت جسمانی دانش آموزان را پیشگویی نماید. نتایج این مطالعه پیشنهاد می کند که استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده با تمرکز بر روی کنترل رفتاری درک شده در مداخلات آتی می تواند نتایج ثمربخشی به همراه داشته باشد.

چکیده زمینه و هدف: داروهای گیاهی یکی از شایع ترین انواع داروهای جایگزین و مکمل است که در سرتاسر جهان استفاده می‌شود. موثرترین برنامه های آموزشی مبتنی بر رویکردهای نظریه محور هستند که از الگوهای تغییر رفتار ریشه گرفته اند. از بین مدلهای تغییر رفتار، کارآیی تئوری رفتار برنامه ریزی شده در مطالعات مختلف به اثبات رسیده است. هدف مطالعه حاضر تعیین عوامل موثر بر مصرف داروهای گیاهی در زنان ساکن شهر قزوین با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بود. مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی مقطعی، ۷۹۲ زن به طور داوطلبانه و بر اساس روش نمونه‌گیری خوشه‌ای از شهر قزوین در سال ۱۳۹۱ انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته شامل سوالات دموگرافیک (۴ سوال)، آگاهی (۵ سوال)، نگرش (۷ سوال)، نرم های انتزاعی (۳ سوال)، کنترل رفتاری درک شده (۵ سوال)، قصد (۳ سوال) و رفتار (یک سوال) در طی مصاحبه اندازه‌گیری شد. نهایتاً داده‌ها وارد نرم افزار ۱۸ SPSSو آزمون‌های آماری پیرسون و رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: میانگین سنی زنان حاضر در مطالعه ۹۹/۸ ± ۳۴/۲۹ بود. ۰۵/۹۲ درصد متاهل و ۹/۷۸ درصد نیز خانه‌دار بودند. مرور سطحی ضرایب همبستگی بین سازه‌ها همبستگی متوسط و مثبت بین متغیرها را نشان داد. متغیرهای آگاهی (۱۹۵/۰= β، ۰۱/۰>P)، نگرش (۲۲۷/۰= β، ۰۱/۰>P)، نرم انتزاعی (۰۷۱/۰= β، ۰۵/۰>P)، کنترل رفتاری درک شده (۴۲۲/۰= β، ۰۱/۰>P) و قصد (۱۳۸/۰= β، ۰۱/۰>P) پیش بینی کننده های اصلی مصرف داروهای گیاهی بودند. سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده تقریباً ۵۷ درصد واریانس رفتار مصرف داروهایی گیاهی را پیش بینی کردند. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که مصرف داروهای گیاهی عمدتاً توسط کنترل رفتاری متصور، سپس نگرش پیش بینی می شود. علیرغم اهمیت دو سازه مذکور، همه عوامل باید بطور جامع در زمان طراحی مداخلات به منظور اصلاح مصرف داروهای گیاهی و مصرف آگاهانه در جامعه در نظر گرفته شوند.

چکیده زمینه و هدف: پوسیدگی دندان در دانش آموزان ایرانی شیوع بالایی دارد و مطالعات نشان داده است که مصاحبه انگیزشی قادر به ایجاد رفتار سالم در طیف وسیعی از موضوعات بهداشتی است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر مصاحبه انگیزشی در ارتقاء رفتارهای خود مراقبتی دهان و دندان در دانش آموزان پسر دبیرستان‌های شهر قزوین بود. مواد و روش‌کار: در یک پژوهش نیمه تجربی بر اساس روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای و با انتخاب تصادفی ۴ دبیرستان پسرانه، ۴۰ دانش آموز به هر یک از گروه‌های تجربی و کنترل اختصاص یافتند. پروتکل مداخله‌ای بر اساس توصیه‌های میلر و رولینگ در ۶ جلسه ۶۰ دقیقه‌ای با تکیه بر نیازسنجی اولیه و با هدف ارتقای مهارت های مقابله‌ای و حل مسئله اجرا شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه خودگزارشی قبل، ۲ و ۶ ماه بعد از مصاحبه انگیزشی اندازه‌گیری شدند. در نهایت داده‌ها وارد نرم افزار ۱۷ SPSS شد و با استفاده از آزمون‌های توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان دهنده تغییر معنادار نگرش (از ۶۴/۳‌±‌۸۲/۱۴ به ۸۶/۳‌±‌۷۵/۲۵ )، قصد رفتاری (از ۱۵/۴‌±‌۰۳/۱۱ به ۳۷/۳‌±‌۸۰/۱۸‌) و خودکارآمدی (از ۴۳/۹‌±‌۶۵/۳۷ به ۴۸/۷‌±‌۹۳/۵۲‌) در گروه تجربی بود (۰۰۱/۰>P). همچنین میانگین رفتار مسواک زدن (از ۳۳/۰‌±‌۷۹/۰ به ۳۷/۰‌±‌۲۴/۱‌) و استفاده از نخ دندان (از ۳۲/۰‌±‌۳۰/۰ به ۲۱/۰‌±‌۴۲/۰) در گروه تجربی افزایش معنادار نشان داد (۰۰۱/۰>P). نتیجه‌گیری: مصاحبه انگیزشی قادر به بهبود پیش آیندهای روانشناختی و همچنین رفتارهای خودمراقبتی سلامت دهان و دندان است و می‌تواند به عنوان جزء موثر برنامه‌های پیشگیری و ارتقای سلامت دهان و دندان نقش مهمی را ایفا نماید.

چکیده زمینه و هدف: شیوع چاقی و اضافه وزن در نوجوانان ایرانی وضعیت نگران کننده‌ای دارد. به علت پیامدهای متعدد پزشکی و روانی- اجتماعی چاقی و اضافه وزن در نوجوانان، آموزش و پیشگیری از آنها اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخله آموزشی به منظور اصلاح سبک زندگی مرتبط با اضافه وزن و چاقی در دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان تنکابن در سال ۱۳۹۱ انجام شد. مواد و روش‌ کار: در یک مطالعه نیمه تجربی و با استفاده از روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای، ۱۲۰ نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه اول به طور مساوی در دو گروه تجربی و کنترل شرکت کردند. مشخصات دموگرافیک، رفتارهای موثر بر اضافه وزن و کارآمدی سبک زندگی مرتبط با وزن با استفاده از پرسشنامه‌های روا و پایا و به روش خودگزارش دهی قبل و ۶ ماه بعد از مداخله آموزشی گردآوری شد. مداخله آموزشی شامل ۴ جلسه ۶۰ دقیقه‌ای بحث گروهی به همراه نمایش عکس و در قالب گروه‌های ۱۵ نفری و بر پایه نیازسنجی اولیه طراحی و اجرا شد. در نهایت داده‌ها وارد نرم افزار SPSS ویرایش ۱۸ شد و با استفاده از آزمون‌های آماری تی مستقل و زوجی و کای اسکوئرتجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: رفتارهای موثر بر سبک زندگی مرتبط با اضافه وزن و چاقی شامل خوردن در حالت ایستاده، هنگام تماشای تلویزیون، زمان خواب، بین وعده های اصلی، خوردن تنقلات هنگام گرسنگی، سریع غذا خوردن، تماشای تلویزیون هنگام فراغت و بازی با رایانه در اوقات فراغت در گروه تجربی بعد از مداخله آموزشی به طور معناداری بهبود یافتند (۰۵/۰>P). همچنین، متغیرهای روانشناختی مرتبط با خودکارآمدی مانند مقابله با فشار اجتماعی (از /۳ ± ۶/۸ به ۳/۲ ± ۰۴/۱۳)، هیجان‌های مثبت (از ۸/۲ ± ۲/۷ به ۳/۳ ± ۷/۱۰) و منفی (از ۴/۴ ± ۶/۱۲ به ۱/۵ ± ۲/۱۶)، ناراحتی‌های جسمی (از ۶/۲ ± ۶/۷ به ۵/۳ ± ۳/۱۰) (۰۰۱/۰>P) و دسترسی به مواد غذایی (از ۲/۵ ± ۳/۱۱ به ۰/۵ ± ۶/۱۵) (۰۵/۰>P) بعد از مداخله آموزشی در گروه تجربی به طور معناداری بهبود یافتند. نتیجه‌گیری: برنامه آموزشی توانست رفتارها و خودکارآمدی موثر بر سبک زندگی مرتبط با اضافه وزن و چاقی را در دانش آموزان به طور معنادار بهبود دهد. توصیه می‌شود به منظور پیشگیری از پیامدهای ناگوار چاقی، برنامه های آموزشی در مدارس و آموزشگاه‌ها به طور مستمر و منظم اجرا شود.