مجله دانشگاه علوم پزشکی

 اخلاق و امنیت

سردبیر مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی ممکن است در خصوص جنبه‌های مختلف مقالات ارسالی که نگرانی‌هایی درباره آن‌ها وجود دارد – مانند مسائل اخلاقی یا دسترسی به داده‌ها و مواد پژوهشی – از مشاوران نظرخواهی کند.
ضروری است که تمامی طرف‌های درگیر در فرآیند انتشار (نویسنده، سردبیر، داوران و دیگران) بر سر استانداردهای رفتار اخلاقی مورد انتظار توافق داشته باشند. تمامی پژوهش‌ها باید در چارچوب‌های اخلاقی مناسب انجام شده باشند.

 مسئولیت نویسندگان و نویسنده مسئول

نویسنده مسئول، اصلی‌ترین فرد در ارتباط با مجله در طول مراحل ارسال، داوری و چاپ مقاله است. او باید اطمینان حاصل کند که تمام الزامات اداری مجله – مانند اعلام دقیق نویسندگان، دریافت تأییدیه کمیته اخلاق، مدارک ثبت کارآزمایی بالینی و بیانیه تضاد منافع – به‌طور کامل انجام شده‌اند.

نویسنده مسئول موظف است به پرسش‌های سردبیر در طول فرآیند داوری و ارسال پاسخ به‌موقع دهد و پس از چاپ نیز با درخواست‌های مجله همکاری نماید.

مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی اجازه افزودن نویسنده جدید یا تغییر نویسنده اول یا نویسنده مسئول پس از پذیرش نهایی مقاله را نمی‌دهد.
در صورتی که نویسنده‌ای بخواهد نامش از فهرست نویسندگان حذف شود، باید نامه‌ای با امضای خود و سایر نویسندگان مبنی بر درخواست حذف نام خود ارائه دهد. هرگونه تغییر در ترتیب نام نویسندگان نیز نیازمند نامه تأییدیه امضاشده توسط تمامی نویسندگان است.

تضاد منافع (Conflict of Interest)

نویسندگان موظف‌اند تمامی روابط یا منافع مرتبط با پژوهش خود را اعلام کنند.
تمام مقالات باید در انتهای خود بخشی با عنوان «تضاد منافع» داشته باشند که شامل کلیه تضادهای مالی و غیرمالی است.
در صورتی که تضادی وجود ندارد، باید جمله زیر آورده شود:

«نویسندگان اعلام می‌دارند که هیچ‌گونه تضاد منافعی ندارند.»

تضاد منافع زمانی وجود دارد که تفسیر داده‌ها یا ارائه اطلاعات توسط نویسندگان ممکن است تحت تأثیر روابط شخصی یا مالی آنان با اشخاص یا سازمان‌های دیگر قرار گیرد.

نمونه‌هایی از تضاد منافع مالی:

• دریافت گرنت پژوهشی (نام حامی مالی و شماره گرنت باید ذکر شود)

• حمایت مالی برای شرکت در برنامه‌های آموزشی

• اشتغال یا مشاوره با سازمان‌ها

• عضویت در هیئت‌مدیره یا کمیته‌های مشورتی

• دریافت حق‌الزحمه، پاداش، هزینه یا حقوق از سازمان‌هایی که ممکن است از چاپ مقاله سود یا زیان مالی ببرند

• حقوق مالکیت فکری (اختراعات، کپی‌رایت، حق امتیاز)

• منافع مالی احتمالی همسر یا فرزندان در موضوع پژوهش

تضاد منافع غیرمالی نیز باید اعلام شود، از جمله:

وابستگی‌های سیاسی، شخصی، مذهبی، ایدئولوژیک، دانشگاهی یا فکری که ممکن است بر قضاوت علمی اثرگذار باشد.

سردبیر ممکن است برای روشن شدن تضاد منافع، اطلاعات بیشتری از نویسندگان درخواست کند.
همچنین سردبیران و داوران موظف‌اند تضاد منافع خود را اعلام کنند و در صورت وجود تضاد، از فرآیند داوری کنار گذاشته می‌شوند.

حقوق انسان و حیوان

پژوهش‌هایی که شامل انسان، مواد انسانی یا داده‌های انسانی هستند، باید دارای بیانیه رعایت اصول اعلامیه هلسینکی (Declaration of Helsinki) و تأییدیه کمیته اخلاق باشند.
در صورتی که مطالعه‌ای از کمیته اخلاق معاف شده است، باید نام کمیته و دلیل معافیت در مقاله ذکر شود.

نویسندگان باید برای استفاده از روش‌های درمانی یا ابزارهای جدید که مزیت بالینی مشخصی قبل از درمان نداشته‌اند، تأییدیه کمیته اخلاق و رضایت آگاهانه بیمار را دریافت کرده باشند.

در مطالعات حیوانی نیز باید رفاه حیوانات رعایت شود. نویسندگان باید اعلام کنند که مطابق با دستورالعمل‌های بین‌المللی، ملی یا نهادی مربوط به نگهداری و استفاده از حیوانات آزمایشگاهی عمل کرده‌اند و مطالعه با تأیید کمیته اخلاق حیوانی انجام شده است.

مجله از نویسندگان مقالات بالینی می‌خواهد که مطالعه خود را در سامانه‌های ثبت کارآزمایی بالینی ثبت کنند و شماره ثبت و نام مطالعه را در مقاله ذکر نمایند.

گزارش کارآزمایی‌های بالینی تصادفی باید مطابق با بیانیه CONSORT شامل تمامی عناصر اصلی مطالعه (پروتکل، روش تصادفی‌سازی، تخصیص درمان‌ها، و نوع کورسازی) باشد.

چنانچه سردبیر تشخیص دهد پژوهش در چارچوب اخلاقی مناسب انجام نشده است، می‌تواند مقاله را رد کند و در موارد خاص با کمیته اخلاق تماس بگیرد.

 رضایت آگاهانه (Informed Consent)

در تمامی پژوهش‌های انسانی باید رضایت آگاهانه شرکت‌کنندگان برای حضور در مطالعه اخذ شود.
در مقالاتی که شامل تصاویر، فیلم یا جزئیات هویتی افراد هستند، لازم است رضایت‌نامه کتبی برای انتشار از شرکت‌کننده (یا والد/قیم قانونی در صورت ناتوانی فرد) دریافت شود و این موضوع در مقاله ذکر گردد.

اطلاعات شناسایی‌کننده افراد (نام، تاریخ تولد، شماره شناسایی و ...) نباید منتشر شود مگر در مواردی که از نظر علمی ضروری باشد و رضایت کتبی برای انتشار داده شده باشد.
تصمیم نهایی درباره ضرورت اخذ رضایت انتشار بر عهده سردبیر است.

 اصالت و چاپ تکراری

مقالات ارسال‌شده نباید هم‌زمان در مجله دیگری در حال بررسی یا چاپ باشند.
انتشار تکراری مطالبی که قبلاً در این مجله پذیرفته یا چاپ شده‌اند، در هیچ زبان دیگری مجاز نیست.

مدیریت تخلفات پژوهش و انتشار

هیئت تحریریه به‌طور مستمر در جهت شناسایی و جلوگیری از تخلفات علمی مانند چاپ تکراری، سرقت علمی، داده‌سازی، تغییر نام نویسندگان، عدم اعلام تضاد منافع، مشکلات اخلاقی در مقاله، سوء‌استفاده داور از ایده‌های نویسنده یا شکایات علیه سردبیران تلاش میکنند.

در صورت بروز موارد مشکوک، فرآیند رسیدگی مطابق با راهنمای کمیته اخلاق در انتشارات علمی (COPE) انجام می‌شود.
راهنمای کامل COPE در نشانی زیر قابل دسترسی است:
🔗 http://www.publicationethics.org